Anja Vanrobaeys:"Cultuur is net één van de hendels om samenlevingsproblemen mee op te lossen"

Dag Anja, we openen met het meest logische als je iemand van Aalst aanspreekt: carnaval. Jij kan daar écht gelukkig van worden? 

Anja Vanrobaeys: "Ja, omdat carnaval cultuur is bij uitstek, omdat carnaval op een unieke manier iedereen verbindt. Werkelijk iedereen in de stad is daarbij betrokken, en vaak een heel jaar door. De kostuums, de praalwagens, de poppen, de stoet, … daar is zoveel creativiteit, zoveel spitsvondige humor, maar ook zoveel samenwerking tussen mensen met totaal verschillende achtergronden of leven. Dat is de enorme kracht van carnaval:  dokters, advocaten, fabrieksarbeiders en poetsvrouwen die samen in 1 groep een heel jaar aan hun poppen of praalwagen werken. Ik vind dat fantastisch. Maar Aalst is op cultureel vlak ook veel meer dan alleen carnaval. We hebben een rijke culturele traditie - van Valerius De Saedeleer tot Louis Paul Boon en Jan De Wilde - die vandaag wordt voortgezet op allerlei manieren, mensen die durven buiten de lijntjes te kleuren met hun kunst, een voorstelling of performance,  maar mensen uit de cultuursector voelen ook dat het steeds moeilijker wordt. De realiteit is dat er steeds minder middelen naar cultuur gaan, ook in Aalst.” 

Nochtans vind jij cultuur net een manier om elkaar beter te leren kennen?

Anja Vanrobaeys: “Cultuur is één van de hendels om samenlevingsproblemen mee op te lossen. Niet de enige, maar wel een van de vele. Omdat het mensen samenbrengt. Het zorgt ervoor dat mensen of groepen die vandaag naast elkaar leven - ook in een diverse stad als Aalst - elkaar kunnen ontmoeten en misschien beter begrijpen. Cultuur ontroert, verwondert, of doet lachen, en dan maakt het niet uit vanwaar je komt, hoe je eruit ziet, wat je doet of wie je bent. Cultuur doet mensen met elkaar praten. En vandaag is dat een eerste vereiste om elkaar beter te begrijpen en de harde samenleving waarin we soms leven te verzachten. Het is jammer om te zien dat in Aalst de laatste jaren veel ondersteuning is weggevallen: heel veel sociaal- cultureel werk is ook gewoon opgehouden te bestaan. Als je niet in de lijn loopt, dan ben je je financiële steun kwijt. Terwijl heel veel initiatieven van dat sociaal-cultureel werk wél buiten de lijntjes durven te kleuren. Deze Vlaamse regering met N-VA, CD&V en Open VLD was ook heel goed in alle verantwoordelijkheid af te schuiven naar het lokale niveau en daar ook altijd maar te schrappen. Zo werden bijvoorbeeld middelen niet geïndexeerd. Ik vind dat echt zot. De prijzen stijgen, de lonen stijgen, maar al die organisaties in heel de sector moeten het maar zien te rooien.”

Is er nog ruimte voor de jeugd om te durven buiten de lijntjes te kleuren? 

Anja Vanrobaeys: "We komen van een tijd met bruisende jeugdhuizen voor de jeugd, met festivals en heel divers aanbod. Dat is allemaal verschrompelt en vaak eenheidsworst geworden nu. Al zullen mijn kinderen mij misschien tegenspreken. Er is 1 zaal met elke week dezelfde fuif, maar voor de rest: als je daar materiaal wil huren om muziek te maken, is dat bijvoorbeeld heel duur. Ik vind dat zoiets voor jongeren gratis zou moeten zijn. Zo zet je ze aan om te proberen. Nu is de teneur vooral: blijf maar mooi binnen de lijntjes kleuren, terwijl inzetten op gedeelde ruimtes en ontmoetingsplaatsen de sleutel is om ook samenlevingsproblemen aan te pakken. Cultuur kan daar echt een rol in spelen: geef die jonge gast die voortdurend rondhangt aan het station, spijbelt en problemen heeft eens een gitaar in zo’n ontmoetingsplek, en het wordt misschien een heel ander verhaal. Dat kan vertrouwen geven. En wie weet, een totaal andere toekomst voor die jonge gast. Zoiets kan cultuur écht doen.”

Het Vlaams Belang piekt hoog in de Denderstreek, en met de cultuurstrijd die ze aanbinden, voorspelt dat weinig goeds na 9 juni? 

Anja Vanrobaeys: “Ik vind dat een enorm werkpunt voor Aalst en heel de Denderstreek, maar ik heb wel hoop. En die vind ik ook. In heel veel inspirerende mensen, van hier én van heel ver weg die hun schouders zetten onder dit verbindende verhaal. Ja, de samenleving verandert, dat is nooit anders geweest. En als dat voor mensen te snel gaat, dan moeten we dat eerst en vooral erkennen. En aan oplossingen werken en die blijven aanbieden. Er is veel werk aan de winkel. Maar dat begint in de eerste plaats door samen onze stem te verheffen en voluit strijd te voeren tegen die extreemrechts dat vooral al die inspirerende mensen de mond wil snoeren. We mogen cultuur niet overlaten aan extreemrechts, want dat wordt het eenheidsworst en eenheidsdenken. In het begin zijn dat allemaal kleine kiezeltjes die zich verzetten, maar je ziet de laatste weken de vorming van een verenigde beweging tegen die dreiging. Ook in pers wordt de cultuurstrijd nu opgepikt. De mensen wordt duidelijk gemaakt voor welke keuze ze staan op 9 juni. Dit gaat over de vrijheid van alle kunstwerkers, maar ook de openbare omroep en de toekomst van een soap als Thuis.”

Tot slot, in het parlement heb je je met hart en ziel ingezet voor de sociale bescherming van kunstwerkers. Zo zette je je schouders onder het kunstwerkattest? 

Anja Vanrobaeys: “Eerst en vooral: tijdens corona kreeg ik verhalen binnen die hartverscheurend waren. Zo zal ik Thomas nooit vergeten. Die was als zelfstandige op tournee geweest met Bart Peeters. Die kon zijn frigo niet meer vullen en moest zijn studio verkopen. Die zag zijn toekomst in één ruk weggeblazen. Ik vond dat echt verschrikkelijk. Daarom heb ik meteen gestreden om de toegang tot de werkloosheidsuitkering te versoepelen. Zodat die mensen toch tenminste een inkomen zouden hebben. En dan nadien in de regering hebben we met Frank Vandenbroucke een breed participatietraject uitgewerkt met de sector en echt zekerheid gegeven met het kunstwerkattest. Ik vind dat belangrijk, vooral voor al dat onzichtbare werk in aanloop naar het uiteindelijke resultaat. Een kunstwerker hoeft nu niet langer bang te zijn om opgejaagd te worden door de VDAB.”