It’s the education, stupid!

Wat doet cultuur met kinderen?

Cultuur stelt de mens in staat betekenis te geven aan zijn of haar werkelijkheid.  In Brussel heeft een meerderheid van de kinderen een migratieachtergrond, er worden in de meeste gezinnen verschillende thuistalen gesproken, er zijn in deze stad tal van religieuze en andere overtuigingen gangbaar, …. Brussel is een superdiverse samenleving waarvan de inwoners enkel een gedeelde toekomst delen.  De meeste Brusselaars hebben een identiteit die opgebouwd is uit verschillende lagen en ze kunnen simultaan deel uitmaken van verschillende groepen of gemeenschappen.  Via cultuureducatie krijgen de Brusselse kinderen zowel spiegels als ramen: ze moeten zichzelf kunnen herkennen maar ook anderen zien.  Soms biedt een cultuurbeleving je ook een glimp van wie je zelf zou kunnen zijn.  Enkel zo kunnen ze hun meerlagige identiteit vormgeven en kan verbinding en begrip voor de ander ontstaan.  Cultuur verbreedt zo het perspectief van kinderen en jongeren en kan verborgen talenten blootleggen. Het is dan ook van groot belang dat we cultuureducatief aanbod co-creatief met kinderen en jongeren tot stand brengen, op maat van de Brusselse kinderen en jongeren, daar we ze te vinden zijn.  

Het cultuureducatief aanbod afstemmen op de  Brusselse meertaligheid, superdiversiteit, digitale leefwereld en meerlagige identiteitsbeleving vergt vanzelfsprekend een specifieke expertise en ondersteuning die we moeten versterken.  

Cultuur op school

Onderwijs en cultuur moeten radicaal de handen in elkaar slaan en elkaars kracht erkennen om de uitdagingen waarvoor we staan aan te gaan.  Brusselse scholen moeten creatieve en verbeeldingsrijke ruimtes worden waar kinderen en jongeren geprikkeld worden.  Afgelopen jaren zorgde de VGC via de projectoproep Kunstenaars in de Klas voor een langdurige aanwezigheid van kunstenaars in Brusselse klassen.  Een ander voorbeeld is de recente inbedding van kunstenaarsateliers in de Kakelbontschool van de Stad Brussel: kinderen die misschien nooit thuis in contact komen met kunst, krijgen zo kunstenaars in hun omgeving, af en toe gaan ze langs in de ateliers en er staat ook een fotoworkshop op de planning.  De aanwezigheid van de kunstenaars wekt duidelijk de nieuwsgierigheid van de kinderen.  Een zaadje is geplant, meer moet dat soms niet zijn.  Dit zijn samenwerkingen die goed zijn voor de kinderen, goed voor de kunstenaars en goed voor de scholen die kampen met een tekort aan leerkrachten.  

Het onderwijs scoort veel slechter dan voorheen en de reflex zou kunnen zijn om dan maar meer in te zetten op de cognitieve vakken, op wiskunde en taal.  Om meer kinderen mee te krijgen en meer in te zetten op creativiteit als vaardigheid voor de toekomst, moet echter net meer ingezet worden op geïntegreerde onderwijsvormen zoals STEAM (Science, Technology, Engineering, Arts & Maths), op leesplezier, op CLIL (Content & Language Integrated Learning), op toegepaste taal (poëzie, theater, debat).   Onderwijs hoeft die uitdaging niet alleen aan te gaan: cultuurhuizen, bibliotheken en kunstenaars willen hun knowhow graag delen.

En dan is er nog specifiek de leescrisis.  Kinderen en jongeren, maar ook volwassenen en leerkrachten, lezen steeds minder goed en graag. Iedereen ervaart dat de vrije tijd om te lezen onder druk staat. Maar niet goed lezen heeft een grote impact op je leven.  Het risico op laaggeletterdheid neemt enorm af bij kinderen die opgroeien in een taalrijke omgeving waar voorgelezen wordt.  We zorgden afgelopen legislatuur in Brussel alvast voor gratis bibliotheken zodat er alvast geen financiële drempels zijn.  Lezende ouders, broers, zussen, grootouders en leerkrachten zorgen voor lezende kinderen en lezen in de openbare ruimte draagt bij tot een algemene leescultuur.  We moeten dan ook de handen in elkaar slaan voor een brede leescoalitie tussen overheden, voorleesvrijwilligers, boekhandels, leerkrachten, bekende leesambassadeurs, bibliotheken, literaire spelers, scholen, kinderdagverblijven en huizen van het kind.

Cultuur binnen en buiten school zijn duidelijk communicerende vaten dus meer samenwerking als gelijkwaardige partners is een must.  

Jong geleerd, oud gedaan

Wie al op jonge leeftijd leert genieten van cultuur, zal dat later ook blijven doen. Daarom pleiten we met Vooruit.Brussels dan ook voor een versterking van het cultuureducatief aanbod voor kinderen en jongeren van 0 tot 30 jaar en wel op drie ‘plekken’:

• Wat je van thuis mee krijgt, bepaalt erg veel … hoe je de wereld ontdekt, of er muziek in zit, hoe je naar jezelf kijkt en naar anderen, of je handen of je hoofd belangrijker zijn, of er verhalen vertelt worden, welke talen je leert, … 

• School is idealiter niet enkel een plek waar je veel leert maar ook een plek waar je leerkrachten en vrienden je inspireren om te kiezen voor je eigen interesses en talenten

• Derde plekken zijn gemeenschapscentra, bibliotheken, sportclubs, musea, jeugdhuizen, … Het zijn plekken waar je als kind of jongere ook kan thuiskomen, je talenten ontdekken, engagement tonen

Het cultuureducatief aanbod start meestal te laat, veel kinderen hebben dan al heel wat gemist.  We moeten resoluut mikken op jongere kinderen vanaf 0 jaar, zeker op vlak van cultuureducatief aanbod dat taalontwikkeling versterkt zoals voorlezen en sing alongs.  De brede scholen en het lokaal cultuurbeleid hebben vanwege hun nabijheid en laagdrempelig aanbod een belangrijke rol te spelen in de verbinding van deze drie plekken.  Een kind dat via school in een gemeenschapscentrum in de buurt een theaterstuk bijwoont, zal later misschien met het gezin, vrienden of op eigen houtje de weg terugvinden in de vrije tijd.  

Stemmen voor cultuur op 9 juni is stemmen voor de toekomst, voor een betere stad, voor kinderen en jongeren die sterk in hun schoenen staan, gemene grond vinden ondanks verschillen en met steeds nieuwe verhalen en perspectieven zichzelf kunnen blijven uitvinden.