Alleen met een sterke justitie kunnen wij allemaal vooruit
Het gerecht zorgt ervoor dat schuldigen gestraft worden, onschuldigen vrijuit gaan en iedereen krijgt wat hem of haar toekomt. Vrijheid en gelijkheid voor iedereen kunnen niet bestaan zonder sterk justitieapparaat. Geen sterke welvaartsstaat zonder sterke justitie.
Daarvoor is een onafhankelijke, betaalbare en efficiënte justitie cruciaal. Of het nu gaat om burenruzies, huurgeschillen, diefstallen, fraude, milieuvervuiling of zware misdrijven en criminaliteit: in al die gevallen moet de rechterlijke macht er zijn om rechten te beschermen.
Als in de rechtszaal niet iedereen gelijk is (klassenjustitie), als de tarieven onbetaalbaar zijn en de rechtspraak tergend traag, bestaan de rechten die de wet en grondwet ons toekennen alleen op papier.
De uitdagingen zijn groot. Soms slepen rechtszaken jarenlang aan en zijn ze peperduur. Bovendien zitten onze gevangenissen op hun limiet. Er is werk aan de winkel en ook daarin neemt Vooruit in de federale regering haar verantwoordelijkheid.
1. Gelijke justitie
Iedereen gelijk voor de wet. Justitie mag in geen geval in het voordeel werken van wie vermogend is. Rijke mensen bijvoorbeeld mogen niet de mogelijkheid hebben om hun straf af te kopen voor ernstige fiscale fraude. Dat is niet alleen onrechtvaardig, het ondergraaft ook het vertrouwen in justitie.
Alle resten van klassenjustitie moeten uit ons rechtssysteem. Daarom strijdt Vooruit er al jaren voor om de afkoopwet - waardoor je letterlijk je vervolging kan afkopen, meestal in fiscale dossiers - af te schaffen. Iedereen gelijk voor de wet, punt aan de lijn.
Hetzelfde geldt voor belastingfraude en andere soorten van witteboordencriminaliteit: dat soort ‘chique’ misdrijven moet bestraft worden zoals elk ander misdrijf. Als rijke mensen met heel veel wegkomen, terwijl gewone mensen altijd het volle gelag betalen, smelt het vertrouwen in justitie als sneeuw voor de zon.
Zolang anderen ons niet volgen, zullen we daarvoor blijven strijden. In regeringen, maar ook daarbuiten.
Dankzij Vooruit in de federale regering raken we alvast de criminelen in de portemonnee. Dat doen we door de oprichting van een gespecialiseerde fiscale en financiële opsporingsdienst. Die moet criminele geldstromen veel beter opsporen en lamleggen. Bepaalde vormen van witwassen worden ook strenger bestraft en we verbeteren de inning van financiële straffen.
2. Betaalbare justitie
Als een proces te duur is, kunnen gewone mensen niet opkomen voor hun rechten. Dan lopen ze in een grote boog om rechters en advocaten heen, alleen al omdat ze de factuur op het einde van de rit al vrezen. Dat kan niet.
Voor Vooruit is dat onaanvaardbaar, net zoals wanneer mensen zorg uitstellen omdat ze de hoge kosten vrezen. Net als de dokter, moet ook de rechter toegankelijk en betaalbaar zijn voor iedereen. Met onze Rob Beenders, minister van Consumentenbescherming, hebben we daar de juiste man op de juiste plaats voor.
Vooruit strijdt elke dag om die betaalbaarheid te verbeteren. Precies daarom hebben wij er in het verleden ook voor gezorgd dat de juridische bijstand werd uitgebreid. Daardoor hebben nu veel meer mensen recht op een pro-deo advocaat. Veel meer mensen kunnen nu dus naar de rechtbank trekken om hun rechten te verdedigen.
3. Efficiënte justitie
Vandaag leidt de logheid van ons rechtssysteem tot een enorme gerechtelijke achterstand in burgerlijke zaken, strafzaken en bestuurszaken. Mensen moeten veel te lang wachten op een uitspraak.
Niets is frustrerender dan eeuwig op een uitspraak te moeten wachten: dat creëert onzekerheid, stress en steeds oplopende kosten.
Die gerechtelijke achterstand wegwerken zodat mensen hun rechten ook vlot kunnen afdwingen, vergt de nodige investeringen. Vooruit zal dan ook altijd een partner zijn om volop te investeren in betaalbare procedures, in digitalisering, in voldoende en onafhankelijke rechters en in performante en moderne gevangenissen.
In de federale regering neemt Vooruit alvast haar verantwoordelijkheid om te doen wat moet. Zo worden - dankzij Vooruit - slachtoffers en nabestaanden veel beter beschermd tijdens een prodedure, en krijgen ze voortaan een centrale rol. Straffen worden ook beter aangepast aan de daders (zeker bij seksueel en intra-familiaal geweld).
Ook de overbevolking van de gevangenissen pakken we aan, onder meer door niet-Belgen via terugkeerakkoorden naar hun thuisland over te brengen, zodat ze daar hun straf uitzitten. Voorts zetten we in op gedifferentieerde detentie-vormen, zoals de kleinschalige detentie-huizen. Tot slot zorgt Vooruit ervoor dat cipiers en gevangenispersoneel veel beter verloond en gewaardeerd worden. Als zij ons beschermen, moet daar iets tegenover staan.