Alleen met een sterke justitie kunnen wij allemaal vooruit

Of het nu gaat om burenruzies, huurgeschillen, diefstallen, fraude, milieuvervuiling door bedrijven of onwettig politieoptreden: in al die gevallen rekenen wij op de rechterlijke macht om onze rechten te verdedigen. 

Geen sterke welvaartsstaat zonder sterke justitie. Regels en wetten moeten afdwingbaar zijn voor onafhankelijke en onpartijdige rechters. Het gerecht zorgt ervoor dat schuldigen gestraft worden, dat onschuldigen vrijuit gaan en dat iedereen krijgt wat haar of hem krachtens de wet toekomt. Het is geen toeval dat het eerste wat sterft in een dictatuur een onafhankelijk en onpartijdig gerecht is. Vrijheid en gelijkheid voor iedereen kunnen niet bestaan zonder een sterk justitie apparaat.

Eerlijke, betaalbare en efficiënte justitie

Als iemand jouw rechten schendt (een autobestuurder, een buur, een bedrijf, de fiscus…) moet je makkelijk terecht kunnen bij een onpartijdige en onafhankelijke rechter. Toegang tot zo’n rechter is een grondrecht van iedereen. Rechtspraak moet eerlijk, betaalbaar en efficiënt zijn. Als in de rechtszaal niet iedereen gelijk is (klassenjustitie), als de tarieven onbetaalbaar zijn en de rechtspraak tergend traag, bestaan de rechten die de wet en grondwet ons toekennen alleen op papier.

Eerlijke justitie (iedereen gelijk voor de wet)

De allereerste eigenschap van een sterke justitie is dat zij eerlijk is. Dat wil zeggen dat zij alle mensen gelijk behandelt. Justitie mag in geen geval in het voordeel van de rijken werken. Rijke mensen mogen dus niet de mogelijkheid hebben om hun straf voor ernstige fiscale fraude af te kopen. Dat is niet alleen onrechtvaardig, het ondergraaft ook het vertrouwen van de bevolking in justitie.

Daarom strijdt Vooruit dat de afkoopwet hiervoor wordt afgeschaft . Alle resten van klasse justitie moeten uit ons rechtssysteem. Geld mag nooit een rol spelen in de bescherming van je rechten. Want iedereen is gelijk voor de wet.

Datzelfde is waar voor belastingfraude en andere soorten van witteboordencriminaliteit: dat soort ‘chique’ misdrijven moet bestraft worden zoals elk ander misdrijf. Dat deze criminele feiten meestal gepleegd worden door vermogende mensen of organisaties betekent niet dat zij plots niet meer strafwaardig zijn. Als rijke mensen met heel veel wegkomen terwijl gewone mensen altijd het volle gelag betalen, smelt het vertrouwen van mensen in justitie als sneeuw voor de zon. En dat is slecht voor de hele samenleving.

Betaalbare justitie

Opkomen voor je rechten mag niet onbetaalbaar zijn. Als een proces te duur is, kunnen gewone mensen niet opkomen voor hun rechten – zelfs niet als het echt nodig is. Dan lopen die mensen in een grote boog om rechters en advocaten heen, gewoon omdat ze de factuur op het einde van de rit al vrezen. Dat kan niet. Dat is net zo aanvaardbaar als de situatie waarin mensen niet naar de dokter of tandarts gaan omdat ze de hoge kosten vrezen. Net als de dokter, moet ook de rechter toegankelijk zijn voor iedereen die hem nodig heeft.

De wet is gemaakt voor iedereen, en de rechten die je eraan ontleent moet je betaalbaar kunnen afdwingen. Anders leven we niet in een rechtsstaat.

Vooruit probeert die betaalbaarheid te verbeteren. Precies daarom hebben wij meegewerkt aan een wetsvoorstel dat de juridische bijstand uitbreidt. Daardoor hebben sinds 1 september 2020 veel meer mensen recht op een pro-deo advocaat. En kunnen dus veel meer mensen die het nodig hebben, zich een proces veroorloven.

Efficiënte justitie

Vandaag leidt de logheid van ons rechtssysteem tot een enorme gerechtelijke achterstand in burgerlijke zaken, strafzaken en bestuurszaken. Mensen moeten veel te lang wachten op een uitspraak en raken zo vaak in de problemen. Denk bijvoorbeeld maar aan een huurgeschil, een geval van verkeersagressie of een (v)echtscheiding. Niets is frustrerender dan eeuwig op een uitspraak te moeten wachten: dat creëert onzekerheid, stress… en steeds oplopende kosten. 

Vooruit wil de gerechtelijke achterstand wegwerken zodat mensen hun rechten ook vlot kunnen afdwingen. Daarvoor moeten er voldoende rechters zijn, efficiëntere procedures en een doorgedreven digitalisering.

Vooruit investeert in justitie

Na jarenlange besparingen door vorige regeringen maakte deze federale regering met socialisten eindelijk extra middelen voor justitie vrij. We investeren jaarlijks 250 miljoen euro extra in justitie. In de eerste plaats voor voldoende magistraten. Bovendien is hun statuut niet goed en aantrekkelijk genoeg – ook daar strijden wij voor. Maar betere justitie is ook een zaak van gebouwen, gevangenissen en informatica. Ook daar hebben wij meer middelen voor vrijgemaakt.